Costruzione "Pro Caelio" paragrafi 1-2 [§§1-31]

M. TVLLI CICERONIS PRO M. CAELIO ORATIO

[1] Si quis, iudices, forte nunc adsit ignarus legum, iudiciorum, consuetudinis nostrae, miretur profecto, quae sit tanta atrocitas huiusce causae, quod diebus festis ludisque publicis, omnibus forensibus negotiis intermissis, unum iudicium exerceatur, nec dubitet, quin hoc reus arguatur tanti facinoris, eo ut neglecto civitas non possit stare; idem cum audiat esse legem, quae iubeat quaeri cotidie civibus de seditiosis consceleratisque, qui armati obsederint senatum, vim attulerint magistratibus, oppugnarint rem publicam: non improbet legem, requirat quod crimen versetur in iudicio; cum audiat nullum facinus, nullam audaciam, nullam vim vocari in iudicium, sed adulescentem illustri ingenio, accusari industria, gratia ab filio eius, quem ipse vocet et vocarit in iudicium, autem oppugnari opibus meretriciis: [Atratini] non reprehendat illius pietatem, putet muliebrem libidinem comprimendam, vos existimet laboriosos, quibus ne liceat quidem esse otiosis communi in otio.

[2] Etenim, iudices, si volueritis attendere diligenter, existimare vere de omni hac causa, sic constituetis, nec quemquam, cui fuisse liceret, utrum vellet, descensurum ad hanc accusationem, nec, cum descendisset, quicquam habiturum spei fuisse, nisi niteretur intolerabili libidine et nimis acerbo odio alicuius. Sed ego ignosco Atratino, humanissimo atque optimo adulescenti meo necessario, qui habet excusationem vel pietatis vel necessitatis vel aetatis. Si voluit accusare, tribuo pietati, si iussus est, necessitati, si speravit aliquid, pueritiae. Ceteris non modo ignoscendum nihil, sed etiam est resistendum acriter.